Przestrzeganie praw dziecka w 2011 r.

W czwartek 28 czerwca na 17 posiedzeniu Sejmu RP, Rzecznik Praw Dziecka przedstawił informacje na temat przestrzegania praw dziecka w 2011 r. Marek Michalak w niespełna godzinnym wystąpieniu wypunktował nieprawidłowości wśród których znalazły się sprawy o egzekucje postanowień dotyczących kontaktów z dzieckiem, przewlekłość postępowań sądowych, niezasięganie opinii dziecka w sprawach jego dotyczących, brak uregulowanych procedur służb podczas przymusowej egzekucji kontaktów. Rzecznik zwracał również uwagę na dużą choć zmniejszającą się akceptację bicia dzieci.

W 2011 r. do Rzecznika Praw Dziecka wpłynęło ogółem 29 256 spraw, co stanowi wzrost o ponad 48,7% w stosunku do roku 2010. W ubiegłym roku uczestniczył ogółem w 171 postępowaniach sądowych i administracyjnych, co stanowi wzrost w stosunku do roku 2010 o 15,54%. W 2011 r. podjął decyzję o przystąpieniu do 111 postępowań. Najczęściej do rzecznika zgłaszali się rodzice ze sprawami dotyczącymi władzy rodzicielskiej i opieki nad dzieckiem (17 481 spraw).

Egzekucja kontaktów

Po analizie postępowań sądowych rzecznik zwrócił uwagę na skuteczność egzekucji prawa do kontaktu z obojgiem rodziców. Pomimo nowelizacji kpc z sierpnia 2011r. wciąż występują trudności w ich realizacji, jednak w ocenie rzecznika sędziowie coraz częściej korzystają z nowych uprawnień co powinno zwiększyć ich skuteczność w poszanowaniu praw dzieci wynikających art. 10 Konwencji o Prawach Dziecka. Zwrócił również uwagę na brak procedur dotyczących postępowania kuratorów i innych służb przy czynnościach odebrania dziecka, które określą jasne zasady przygotowania dzieci i ich bliskich do tych czynności.

Niepopularne mediacje

Pomimo wprowadzenia do przepisów prawa możliwości mediacji, a także przeprowadzonych kampanii społecznych na rzecz jej upowszechnienia, ta jest wciąż rzadko wykorzystywana do rozwiązywania sporów pomiędzy rodzicami. W opinii rzecznika główną przeszkodą są koszty mediacji, które zgodnie z obowiązującym prawem obciążają strony postępowania.

Dzieci i ryby głosu nie mają

Rzecznik zwrócił uwagę, że dzieci pomiędzy 13 a 18 rokiem życia mają zdolność procesową w sprawach ich dotyczących, mogą więc wypowiedzieć swoją opinię. Ubolewa  nad losem dzieci poniżej trzynastego roku życia, szczególnie w postępowaniach dotyczących ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej, bowiem prawo przewiduje możliwość wypowiedzenia się przez dziecko, jeżeli stan jego rozwoju psychofizycznego na to pozwala.

Pakiet propozycji nowelizacji krio na jesieni

Rzecznik Praw Dziecka podjął inicjatywę spotkań z sędziami orzekającymi w sądach rodzinnych. W blisko 22 sądach okręgowych z Markiem Michalakiem rozmawiało 200 sędziów. Analizowali poszczególne instytucje prawa procesowego pod kątem ich znaczenia dla praw dziecka. Efektem wymiany tych doświadczeń będzie zbiór założeń, które staną się podstawą do przygotowania propozycji wprowadzenia zmian w przepisach prawa rodzinnego. Pakiet tych propozycji Marek Michalak zapowiedział przedstawić w sejmie jesienią tego roku.

Wystąpienie Rzecznika Praw Dziecka w sejmie było tylko podsumowaniem złożonego 29 marca 2012 roku na ręce Marszałka Sejmu – Ewy Kopacz Informacji o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2011 wraz z Uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.

Warto odnotować, że wcześniej w tym dniu występowała również Rzecznik Praw Obywatelskich, Irena Lipowicz. Podczas zdawania informacji ze swojej działalności obu rzeczników, a także w trakcie późniejszej debaty sejmowej na rzecz poszanowania obywateli (małych i dużych) zabrakło Ministra Sprawiedliwości.

W debacie po przedstawieniu przez rzecznika raportu o swej działalności i przestrzeganiu praw dziecka przedstawiciele większości klubów dobrze ocenili raport RPD i jego dotychczasową działalność, choć nie brakowało głosów krytycznych dotyczących skuteczności rzecznika i uwag dotyczących konkretnych problemów. Uwagi te oraz odpowiedzi rzecznika na te wątpliwości posłów przedstawimy w najbliższych wpisach.